Marjon Lok en Marlies Siegers (DVDW Advocaten)
Get a grip! Informatierechten in familiebedrijven, PE-vennootschappen en joint ventures.
In veel bedrijven heerst ogenschijnlijk alle rust. Maar schijn bedriegt. Of het nu gaat om een familieonderneming, een joint venture of een onderneming waarin private equity investeert: vroeg of laat wil iemand álle ins en outs weten. Vragen over strategie, financiën, bonnetjes en bankstanden. Zelfs over wat er tijdens de lunch gegeten wordt (nou ja, bij wijze van spreken). Gedetailleerde informatieverzoeken zijn allang niet meer voorbehouden aan beursfondsen. Wij zien dagelijks dat ondernemers die dachten “Ach, wij zijn maar een bescheiden BV, van ons wordt niet de administratie van Unilever verwacht” plots worden geconfronteerd met kritische aandeelhouders, een energiek investeringsfonds of joint venture partners die volgens strengere standaarden werken.
In familiebedrijven is vaak alles informeel geregeld. Prima, zolang iedereen op één lijn zit. Maar wat als een zus, oom of neef met een minderheidsbelang opeens het naadje van de kous wil weten? Dat kan escaleren, vooral als één partij zich buitengesloten voelt of als er wantrouwen heerst.
Private equity investeerders hameren vaak al op periodieke rapportages, budgetten en KPI’s. Maar ook hier kunnen spanningen ontstaan, bijvoorbeeld bij een gewenste snelle exit of extra dividenduitkering, of als er twijfels ontstaan over het beleid. Soms ontstaat er een riskante cocktail, vooral bij vermoedens dat cruciale informatie wordt achtergehouden.
Joint ventures kennen hun eigen kopzorgen. Samenwerken lijkt ideaal – de een brengt technologie in, de ander geld of een netwerk. Maar de ene partner kijkt wellicht met een andere bril naar de cijfers of naar verwachtingen, en dat kan in de loop der tijd ook nog wel eens veranderlijk zijn. Een buitenlandse aandeelhouder verlangt mogelijk uitgebreide rapportages terwijl de Nederlandse bestuurder “wel even belt als er wat is”.
Informatie is goud… als het slim wordt aangepakt
Onvoldoende transparantie kan maken dat aandeelhouders zich buitenspel gezet voelen. Dat kan escaleren tot een gang naar de Ondernemingskamer. Alles op tafel leggen is niet wijs: concurrentiegevoelige kennis kan onbedoeld rondslingeren. Ingaan op elke informatiewens is ook onpraktisch en juridisch niet nodig. Het kan daarnaast maken dat het bestuur alleen nog maar bezig is met rapporteren. De toverwoorden: afstemming en vastlegging in statuten, aandeelhouders- of joint venture-overeenkomsten. Wie krijgt wanneer welke informatie en onder welke voorwaarden. Een ruzie over informatierechten slokt ergernis, geld en tijd op en kan soms eenvoudig worden voorkomen.
Bestuurdersaansprakelijkheid: een brug te ver?
Bestuurdersaansprakelijkheid lijkt vaak een ver-van-mijn-bed-show, maar juist binnen familiebedrijven, joint ventures en PE BV’s kan het onverwachts actueel worden, denk aan kwesties als belangenverstrengeling. Onvoldoende transparantie jegens bijvoorbeeld (minderheids)aandeelhouders kan worden gezien als wanbeleid, met alle consequenties van dien. Dat kan zelfs leiden tot persoonlijke aansprakelijkheid. De Ondernemingskamer heeft de mogelijkheid om bestuurders te schorsen of zelfs tijdelijk een externe bestuurder met doorslaggevende stem te benoemen. De familiegeschiedenis of onderlinge relatie wegen dan ineens niet meer mee of leiden juist tot nog meer negatieve emoties in het geschil.
Hoe brokken te voorkomen?
- Basisafspraken. Leg vast wat er aan informatie wordt gedeeld, op welk moment en onder welke voorwaarden (denk aan vertrouwelijkheid). Bespreek regelmatig of de afspraken nog wel passend zijn. Verouderde afspraken die in een la verdwijnen zijn niet nuttig, maar komen wij toch dagelijks tegen.
- Onafhankelijk toezicht. Een Raad van Commissarissen (RvC) of Advies (RvA) is er niet alleen voor grote bedrijven en kan helpen de rust te bewaren en gesteggel te voorkomen of op te lossen.
- Transparantie is meer dan cijfers delen. Een regelmatige update op maat is vaak genoeg om vertrouwen te behouden en onrust te voorkomen.
- Reageer op signalen. Een spervuur aan vragen is een signaal. Het is dan verstandig in gesprek te gaan vóórdat de botte bijl het geprefereerde instrument wordt.
Conclusie: met een plan op weg
Met een goed plan en regelmatig onderhoud (lees: communiceren en actualiseren) kunnen stressvolle, dure en tijdrovende rechtszaken worden voorkomen. Wij sparren daarover geregeld met ondernemers, aandeelhouders, investeerders, toezichthouders en bestuurders. De wereld van informatierechten is hectisch, maar altijd boeiend en wij vinden het geweldig om onze cliënten daar doorheen te loodsen. Ook als het op een procedure aankomt. Want soms moet wie gelijk heeft, bereid zijn het te halen.
Marjon Lok en Marlies Siegers, partners Corporate Litigation DVDW Advocaten